İnsanın fiilleri, zorunlu (ıztırarî) fiiller ve ihtiyarî (iradeli) fiiller olmak üzere ikiye ayrılır. Nefes alışımız, kalp atışımız, midemizin sindirimi gibi zorunlu ve refleks hareketlerimizin oluşturduğu fiillere ıztırarî fiiller adı verilir.
Bunların oluşumunda insan iradesinin herhangi bir rolü yoktur. Dolayısıyla da insan bu fiillerden sorumlu değildir.
Yazı yazmak, oturup kalkmak, namaz kılmak veya kılmamak, hayır veya şer, iyi veya kötü bir şey işlemek gibi hür irademizle seçerek yaptığımız fiiller ise iradeli fiillerimizdir. İradeli fiillerimizin oluşumunda herhangi bir baskı ve zorlama altında değilizdir. Her ne şekilde olursa olsun bizi ve yaptıklarımızı yaratan Allah Teala olduğu için, bizim her iki çeşit fiilimizi yaratan da Allah Teala'dır.
Ehl-i sünnet'e göre kulların fîillerini onların iradeleri doğrultusunda yaratan Allah olduğu için, yaratma sıfatı Allah'tan başka bir varlığa verilemez. Bu sebeple kulun, fiilini kendisinin yarattığı ileri sürülemez. Çünkü bir ayette "Allah her şeyin yaratıcısıdır..." (ez-Zümer 39/62) buyurulmuştur. İnsanın fiili de şey kapsamındadır. Şey somut varlığı olan demektir. O halde insan fiilinin yaratıcısı da Allah Teala'dır.
Buna göre insan, hür iradesi ile fiili seçer, gerekli gücü sarfeder, Allah da onun neyi seçeceğini ezelî ilmi ile bilir, bu ilmine göre irade ve takdir buyurur ve bu iradesi doğrultusunda yaratır.
İtikad Risalesi
- Allah İnancı
- Allah'ın Varlığı ve Birliği
- Allah'ın Varlığının Delilleri
- Zatî Sıfatlar
- Sübutî Sıfatlar
- Melek Kavramı ve Meleklere İman
- Meleklerin Mahiyeti
- Meleklerin Özellikleri
- İnsanlarla Melekler Arasındaki Üstünlük Derecesi
- Cin
- Şeytan
- İlahî Kitap Kavramı ve Kitaplara İman
- İlahî Kitaplar
- Peygamber Kavramı ve Peygamberlere İman
- Peygambere Olan İhtiyaç ve Peygamber Gönderilmesindeki Hikmet
- Peygamberlerin Sıfatları
- Kur'an'da Adı Geçen Peygamberler
- Peygamberlik Dereceleri
- Ahiret Günü ve Ahirete İman
- Ahiretin Varlığının İspatı
- Kabir Hayatı (Berzah)
- Kıyamet
- Kıyametin Kopacağı Zaman
- Kıyamet Alametleri
- Sur ve Sura Üfürüş
- Ba's (Yeniden Dirilme)
- Haşir ve Mahşer
- Amel Defterlerinin Dağıtılması
- Hesap ve Sual
- Mizan
- Sırat
- Havuz
- Şefaat
- A'raf
- Cehennem
- Cennet
- Kaza ve Kaderin Anlamları
- Kaza ve Kadere İman
- Kader ve Kaza ile İlgili Ayet ve Hadisler
- Allah'ın ve İnsanın İradesi
- İnsan İradesi ve Fiildeki Rolü
- İnsanın Fiillerinin Yaratılması
- Tevekkül
- Hayır ve Şer
- Rızık
- Ecel
- İÇİNDEKİLER
- Akaid Nedir?
- İmanın Tarifi ve Kapsamı
- İCMALÎ ve TAFSÎLÎ İMAN
- İMAN ile AMEL ARASINDAKİ BAĞ
- İMANIN ARTMASI ve EKSİLMESİ
- İMANIN GEÇERLİ OLMASININ ŞARTLARI
- İMAN-İSLAM İLİŞKİSİ
- İtikadi Fırkalar
- BÜYÜK GÜNAH KAVRAMI
- TASDİK ve İNKAR BAKIMINDAN İNSANLAR
- KÜFÜR ve ŞİRK
- İMAN ile KÜFÜR ARASINDAKİ SINIR
- TEKFİR
- İMAN ESASLARI
- Allah'ın İsim ve Sıfatları