Zehirli | Konular | Kitaplar

KARAMAN HOCANIN "VAR"LARI VE "YOK"LARI

Hocanın, 4/en-Nisâ, 3. ayeti üzerinde dururken söylediği çok önemli şeyler var. Diyor ki: "Şu halde İslâm bunu (teaddüd-i zevcâtı, poligamiyi) getirmemiş, mevcût uygulamayı belli şartlara ve hukuka bağlayarak devam ettirmiştir. Devam ettirirken de iki durumu birbirinden ayırmış gibidir: a) Henüz evlenmemiş olanlara -bu âyette- bir kadınla yetinmelerini tavsîye etmiş, birden fazla kadınla evli olanlar için adâlete riâyet edememe tehlikesinin bulunduğunu, bundan uzak kalmanın en uygun yolunun ise bir kadınla evlenmek olduğunu dile getirmiştir. b) 129. âyette ise birden fazla kadınla fiilen evli olanlara hitap etmiş, birden fazla kadın arasında adâlete tam riâyetin mümkün olmadığını bir kere daha hatırlattıktan sonra hiç olmazsa adâletsizlikte, farklı ilgi ve muamelede ölçünün kaçırılmamasını istemiştir.

"Burada ne kadar istense, üzerine düşülse, gayret edilse de birden fazla eş arasında âdil davranmanın mümkün olmadığı açık ve kesin bir ifade ile dile getirilmiştir. Bu gerçeklik karşısında beklenirdi ki Allah Teâlâ birden fazla kadınla evlenmeyi yasaklasın; ancak O, zarûretleri, mübrem ihtiyaçları, fevkalâde halleri bildiği için bunu yasaklamadı, kulların uygulamada zorlanacakları bir yasak hükmü yerine ikili bir tavsiye ile yetindi: a) Tek hanımla evli olanlar -aksine bir zarûret bulunmadıkça- bununla yetinmelidirler; çünkü birden fazla kadınla evlenmeleri halinde haksızlıklar olacak ve bundan dolayı günaha girebileceklerdir. b) Fiilen birden fazla kadınla evli bulunan erkekler ise gönül ilişkisi, sevgi ve bağlılık gibi insanın elinde olmayan durumlar ve farklılıklar dışında, objektif, ölçülebilir, maddî konularda kadınlarına eşit davranacak, biri ile evlilik hayatını fiilen yaşarken diğerini askıda (yalnız, ilgi ve ilişkiden dışlanmış, ihtiyaç içinde veya maddî bakımdan diğerlerinden aşağı durumda) bırakmayacaklardır..."

Rivayet tefsirlerine bakabilecek durumda olanları, ilgili ayetlerin ne anlattığı konusunda oralara havale ederek soralım:

1. Eğer birden fazla kadınla evli olan erkekler, eşleri arasında dinin emrettiği adaleti sağlamaya güç yetiremeyecekse, yani 129. ayet bunu anlatıyorsa, 3. ayette erkeklere -yetimler hakkında adaletsizlik etmekten korkmaları halinde- başka kadınlar arasından dörde kadar kadınla evlenmelerinin tavsiye edilmesi "abesle iştigal" değil midir? Kur'an hakkında -haşa- böyle bir nakisa tasavvur olunabilir mi?

2. 129. ayette birden fazla kadınla evli bulunan erkeğin, ne kadar isterse istesin eşleri arasında adaleti sağlayamayacağı ifade buyurulduğu halde -şayet Kur'an, hocanın ileri sürdüğü gibi tek kadınla evliliği esas alıyorsa- niçin erkeklere adil davranamadıkları eşlerini boşamaları emredilmemiş, böyle bir evlilik yapmış olan kadınlar, adaletsizliğe katlanmaya mahkûm halde (!) bırakılmıştır?

3. Kur'an'ın tek kadınla evliliği teşvik eden tutumuna rağmen niçin Sahabe arasında taaddüd-i zevcat yapmayan kimse hemen hemen yoktur?

4. Efendimiz (s.a.v)'in, Hz. Ali (r.a)'a Hz. Fâtıma (r.anha) üzerine bir başka kadınla evlenmesini yasaklamasının sebebi tek kadınla evliliği teşvik ise Hz. Fâtıma (r.anha) vefat ettikten sonra Hz. Ali (r.a) niçin birden fazla kadınla evlenmiştir?

Hz. Fâtıma (r.anha) annemiz vefat ettikten sonra Hz. Ali (r.anha), Efendimiz (s.a.v)'in Hz. Zeyneb (r.anha)'dan torunu olan Ümâme bt. Ebi'l-Âs (r.anha) ile evlenmiş, Hz. Ali vefat edene kadar da bu evlilik devam etmiştir.1. Dolayısıyla Hz. Ali (r.a)'ın Hz. Fâtıma (r.anha) vefat ettikten sonra yaptığı bütün evlilikler hep poligami şeklinde (birden fazla kadınla) olmuştur.

Onlardan birisi, Hz. Ebû Bekr (r.a)'dan dul kalan Esmâ bt. Umeys (r.anha)'dır.2 Ondan Yahya ve Avn isimli çocukları olmuştur.3

Hatta Hz. Ali (r.anha), Âtike bt. Zeyd b. Amr b. Nüfeyl'e de talip olmuş, ancak mezkûr kadın evlenmeyi düşünmediği için bu teklifi kabul etmemiştir.4

Şimdi soru şu: Acaba Efendimiz (s.a.v), Hz. Ali (r.a)'ın Hz. Fâtıma (r.anha) üzerine evlenmesine niçin rıza göstermemiştir?

Devam edecek.

1 İbn Kesîr, el-Bidâye ve'n-Nihâye, V, 293.

2 Bkz. a.g.e., IV, 253.

3 A.g.e, VII, 319.

4 A.g.e., VI, 353.


Konular